سیامک طهماسبی
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات کودکان پیش از دبستان
کودکان بطور متوسط چند ساعت از زمانشان را صرف پرداختن به انواع ابزارهای رسانه ای می کنند؟
7.5 ساعت در هر روز
و این معادل، 25% زمان روزانه آنهاست
هر چند در کشورهای توسعه‌یافته نزدیک به دو دهه از تولد مفهوم «نسل دیجیتال» می‌گذرد و یادگیرندگان بومی دیجیتال در کشورهای توسعه‌یافته چهل‌ساله میشوند، اما نسل دیجیتال در کشور ما به تازگی وارد دانشگاه شده‌اند و حتی در برخی مناطق کم‌‌برخوردار کشور، هنوز وارد دانشگاه نشده‌اند و سنین کودکی را می‌گذرانند. این نسل را پرنسکای (2001) به دلیل آشنایی و تکیه بر فناوری اطلاعات و ارتباطات «نسل یا بومی دیجیتال» نامیده‌است که تقریباً بین سال‌های 1980 تا 1994 به دنیا آمده‌اند.
طی دو دهه اخیر، در دنیا از نسل جدید یادگیرندگان تحت عنوان‌های متعددی چون هزاره‌گرایان، نسل دیجیتال، بومیان دیجیتال، نسل شبکه و 48 اصطلاح دیگر یاد شده است. هر چند اصطلاح بومیان دیجیتال در بین محققان این حوزه متداول‌تر است، به گفته برخی محققان، افراد این نسل کسانی هستند که زندگی‌شان در فناوری غوطه‌ور شده است. آنها دارای توانایی برقراری ارتباط به صورتی متفاوت، استفاده از زبان نوشتاری متفاوت، تعامل و معاشرت به‌صورتی متفاوت و درکی متفاوت از نویسندگی(به‌عنوان مثال در اینستاگرام و ...) هستند. در مجموع می‌توان ویژگی‌های این نسل را در چهار دسته 1) رشد با فناوری؛ 2) راحتی با چندکارگی؛ 3) اتکا بر تصویر در ارتباطات و 4) بازخورد فوری خلاصه کرد.
عصر پیش روی ما به واسطه همگرایی ابزارهای ارتباطی و گسترش بیش از پیش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات به عنوان عصر اطلاعات و ارتباطات نام گرفته است. به هر حال حضور تکنولوژی جدید با درهم شکستن مرزها و نفوذ پذیر ساختن آنها، معادلات زمانی و مکانی پیشین را به هم زده است و با حضور اینترنت و ماهواره ها، امواج براحتی حصارها را درمی نوردند وشتابان وارد همه حوزه های زندگی افراد میشوند. با توجه به این امر و تاثیر روزافزون فضای الکترونیک و مجازی بر روی افراد به ویژه کودکان، بنابراین مهمترین ابزار به منظور جلوگیری از آسیبهای پیش رو، شناخت و آگاهی از مؤلفه های این پدیده ومجهز بودن به شناخت همه جانبه این فضا و محیط جدید پیش رو میباشد. آگاهی وشناخت و تسلط برمولفه های مهم ارتباطی و فرهنگی و دارا بودن دانش کافی در مواجهه با این محیط جدید میتواند خطرات وآسیب ها وتاثیرات مخرب فضای مجازی را به حداقل برساند.
ویژگی های یادگیری نسل دیجیتال
سرعت ارتباطات و دسترسی به اطلاعات و برآورده‌شدن نیازهای این نسل از طریق شبکه وب، به‌گونه‌ای افراد این نسل را تغییر داده است که به‌سختی می‌توانند انجام آهسته کارها و زمان انتظار زیاد را تحمل کنند. از ویژگی‌های تحصیلی این نسل می‌توان به این موارد اشاره کرد:
1. فراوانی و توانمندی استفاده از اینترنت برای اهداف یادگیری رسمی و غیررسمی
2. ترجیح فعالیت‌های یادگیری گروهی
3. تفکر درباره انتقال تجربه‌های یادگیری
4. نیاز به دستورالعمل‌های شفاف در تکالیف یادگیری
5. سبک یادگیری و ترجیحات جدید برای دانستن
6. یادگیرندگی تجربی
این نسل دوست دارند یادگیری‌شان از طریق انجام‌دادن باشد تا از طریق گوش‌دادن به معلم یا خواندن از روی کتاب. وقتی از نسل جدیدیادگیرندگان در کلاس‌ها صحبت می‌شود، بسیاری از محققان ویژگی‌های یادگیری متفاوتی چون بی‌قراری، چندکارگی و مهارت‌های سطحی را در توصیف نسل جدید مطرح می‌کنند و معتقدند این نسل از نسل‌های یادگیرندگان گذشته مستقل‌اند و آنها بی‌انگیزه‌اند
به نظر می‌رسد آموزش و تدریس به سبک‌های گذشته برای یادگیرندگان نسل فعلی جوابگو نیست. زندگی نسل جدید چنان با رسانه‌های دیجیتال اشباع شده است که بنا بر ادعای برخی پژوهش‌ها، موجب تغییر سبک یادگیری آنان هم شده است به‌طوری که این نسل در سبک یادگیری از متن به تصویر تغییر جهت داده است. برخی از محققان ادعا می‌کنند حافظه این نسل تحت تأثیر استفاده از گوگل تغییر یافته است. جست‌وجوی گوگل به سهولت جایگزین به‌خاطرسپاری حقایق و اعداد و ارقام شده است. ویژگی‌های متمایز این نسل چنان بر نظام آموزشی تأثیر گذاشته که محققان این حوزه بر پاسخ‌گویی نظام آموزشی و لزوم تغییر ساختاری آن تأکید دارند و بر این باورند که کمیّت و کیفیت استفاده نسل جدید از فناوری اطلاعات و ارتباطات، از نسل‌های پیشین و معلمان آنها متفاوت است و این تفاوت‌ها آن‌قدر مهم هستند که طبیعت آموزش باید به‌طور اساسی تغییر یابد تا بتواند پاسخگوی نیازهای یادگیرندگان عصر دیجیتال باشد. بومیان دیجیتال می‌خواهند مربیان در انطباق و ادغام فناوری‌های جدید در تدریس خود انعطاف‌پذیر باشند و بپذیرند که استفاده اجتماعی آنها با استفاده آموزشی‌شان مرتبط است.
فناوری‌های ارتباطی نسل دیجیتال
این نسل برای جست‌وجوی اطلاعات به سراغ گوگل و پرسش از دوستان در گروه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌روند. یادگیرندگان نسل دیجیتال در بسیاری از کانال‌ها و گروه‌های شبکه‌های اجتماعی عضو هستند و این زمینه تعامل و یاددهی و یادگیری را برای آنها میسر می‌کند. وقتی افراد این نسل در یک وب‌سایت به جست‌وجو می‌پردازند، بیشتر رویکرد دیداری دارند و به علائم و سایر نمادهای گرافیکی توجه می‌کنند و صرفاً به دنبال اطلاعاتی هستند که لازم دارند. پژوهش‌های بسیاری تأکید کرده‌اند، نسل جدید یادگیرندگان، رسانه‌های جدید را بسیار سریع می‌پذیرند. به گفته لوون (2011)، مربیان نیز در سراسر جهان به‌طور مداوم اعلام کرده‌اند که یادگیرندگان نسل جدید با رسانه‌های الکترونیکی بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند.
از مقایسه ترجیحات یادگیرندگان نسل جدید بین خواندن و فعالیت‌های مبتنی بر رسانه‌های الکترونیکی، ثابت شده که خواندن یکی از بیشترین فعالیت‌هایی است که شکست خورده است. پژوهشی نشان داد، بیش از 63 درصد از اوقات فراغت یادگیرندگان نسل امروز با اینترنت و پس از آن، 25 درصد به‌وسیله تلویزیون و فقط 11 درصد با خواندن پر می‌شود؛ اما لذت خواندن نسل دیجیتال بالاتر از دیگر نسل ها بوده است. این یافته نشان می‌دهد، با دیجیتالیزه شدن نسل جدید و مشغولیت در شبکه‌های اجتماعی، هرچند خواندن کتاب تحت تأثیر منفی قرار گرفته‌است، اما علاقه به خواندن نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش نیز یافته است.
ادامه دارد...
منابع
ایزی، مریم (1398)،«تدوین و اعتباریابی الگوی طراحی آموزشی برای بومیان دیجیتال مبتنی بر سبک‌های یادگیری و سبک تدریس ترجیحی آنان»، رساله دکترای تکنولوژی آموزشی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
ایزی، مریم؛ علی‌آبادی، خدیجه؛ نیلی، محمدرضا؛ دلاور، علی(1399)،«تحلیل نسلی از ترجیح دانشجویان دارای ویژگی‌های بومیان دیجیتال به داشتن کتاب درسی الکترونیکی»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی.
توکل، محمد و قاضی نژاد، مریم(1385)،«شکاف نسلی در رویکردهای کلان جامعه شناختی: بررسی و نقد رهیافت های نسل تاریخی و تضاد با تاکید بر نظرات مانهایمو بوردیو»،نامه علوم اجتماعی، شماره 27.
حسن عالی، لیلی(1395)، «آموزش سواد رسانه ای و مقابله با پدیده شکاف نسلی(باتاکیدبرشکاف دیجیتالی بین نسلها)»، اولین همایش ملی آسیب شناسی و آسیب زدایی پدیده شکاف بین نسلی، موسسه فرهنگی و هنری پژوهش پرواز جنوب.
ساروخانی،باقر(1370)، «درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی»،تهران:انتشارات کیهان.
معیدفر،سعید(1393)، «شکاف نسلی یاگسست فرهنگی- بررسی شکاف نسلی درایران»،نامه علوم اجتماعی،شماره 24.
ناصری، الهه؛ صراف‌زاده، مریم؛ نوروزی، علیرضا(2020)، « بررسی رفتار اطلاع‌یابی بومیان دیجیتال: مورد مطالعه دانش‌آموزان 15 تا 18 ساله مدارس هوشمند شهر تهران»، مطالعات کتابداری و علم اطلاعات.
Carr, J. (Producer). (2012). WiredCosMos An examination of humanity & our role in the universe. Digital Natives: Learning Styles & Internet Habits. Retrieved from http:// wiredcosmos.com/2012/06/05/digital-natives-learning-styles-internet-habits/#disqus_thread
Morgan, T., &Bullen, M. (2011). Digital Learners in Higher Education: A Research Project Update. Journal of Distance Education, 25(1).
Palmer, E. (2011). Visual Learning Styles among Digital Natives. Retrieved from Purdue University
Rapetti, E., &Cantoni, L. (2010). “Digital Natives” and learning with the ICTs. The “GenY@ work” research in Ticino, Switzerland. Journal of E-Learning and Knowledge Society, 6(1), 39-49.
Teo, T. (2013).An initial development and validation of a Digital Natives Assessment Scale (DNAS). Computers & Education, 67 51-57.
برای دانلود فایل این مقاله اینجا کلیک کنید.
